Μανώλης Καλομοίρης – Ο ιδρυτής της Ελληνικής Εθνικής Μουσικής Σχολής
Ο Μανώλης Καλομοίρης (Σμύρνη, 14 Δεκεμβρίου 1883 – Αθήνα, 3 Ιουνίου 1962) υπήρξε ο θεμελιωτής της Ελληνικής Εθνικής Μουσικής Σχολής και μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα στη μουσική και την παιδεία. Με καταγωγή από αστική οικογένεια της Σμύρνης, έλαβε τα πρώτα του μαθήματα πιάνου στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη, ενώ ολοκλήρωσε τις ανώτερες μουσικές σπουδές του στη Βιέννη (1901-1906) σε πιάνο, αρμονία, αντίστιξη και σύνθεση.
Από το 1906 έως το 1910 εργάστηκε στο Χάρκοβο της Ρωσίας, όπου γνώρισε τη Ρωσική Εθνική Μουσική Σχολή («Ομάδα των Πέντε»). Το 1908 παρουσίασε για πρώτη φορά έργα του στο Ωδείο Αθηνών, εγκαινιάζοντας το όραμά του για τη δημιουργία μιας αυθεντικής ελληνικής μουσικής ταυτότητας.
Το συνθετικό έργο του Καλομοίρη
Ο Καλομοίρης διαμόρφωσε ένα προσωπικό ύφος συνδυάζοντας επιρροές από τον Βάγκνερ, τις ευρωπαϊκές εθνικές σχολές και τον ελληνικό πολιτισμό. Εμπνεύστηκε από το δημοτικό τραγούδι, το βυζαντινό μέλος, τους μύθους και την νεοελληνική ποίηση. Συνέθεσε: 5 όπερες, 3 συμφωνίες, έργα για φωνή & ορχήστρα, κοντσέρτα για σόλο όργανα, κύκλους τραγουδιών, μουσική δωματίου και έργα για πιάνο, χορωδιακά και μουσικοπαιδαγωγικά έργα.
Ο ρόλος του στην ελληνική μουσική παιδεία
Πέρα από την καλλιτεχνική του δημιουργία, ο Καλομοίρης υπήρξε πρωτεργάτης της μουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Δίδαξε στο Ωδείο Αθηνών και διετέλεσε Γενικός Επιθεωρητής Στρατιωτικής Μουσικής. Το 1919 ανέλαβε το Ελληνικό Ωδείο, ενώ το 1926 ίδρυσε το Εθνικό Ωδείο, το οποίο διηύθυνε μέχρι το 1948. Το έργο του αναγνωρίστηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων & Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών (1919).
Διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, υπήρξε Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (1944) και εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (1945).
Κληρονομιά
Ο Μανώλης Καλομοίρης άφησε πίσω του πλούσιο έργο που όρισε την ταυτότητα της νεοελληνικής λόγιας μουσικής. Ως ιδρυτής του Εθνικού Ωδείου και εμπνευστής της Εθνικής Μουσικής Σχολής, επηρέασε καθοριστικά γενιές συνθετών, εκπαιδευτικών και σπουδαστών. Η συμβολή του στην ελληνική μουσική παράδοση και εκπαίδευση παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.